ادرار به طور طبیعی حاوی برخی نمک ها و مواد معدنی (مانند کلسیم، اگزالات، اسید اوریک و …) می باشد. اگر غلظت این مواد در ادرار افزایش یابد و یا حجم ادرار روزانه کاهش پیدا کند. می تواند تجمع این مواد و تشکیل سنگ را به دنبال داشته باشد. در اکثر موارد سنگ های تشکیل شده در مجاری ادراری حرکت کرده و همراه با جریان ادرار از بدن خارج می شوند. اما گاهی اوقات در قسمت های باریک مجاری ادراری گیر افتاده و در مسیر حرکت جریان ادراری اختلال ایجاد می کنند. در چنین شرایطی سنگها باعث ایجاد درد و برخی علائم دیگر سنگ کلیه می گردند (مانند تهوع، استفراغ، حضور خون در ادرار و …).
عوامل خطر (ریسک فاکتورهای) تشکیل سنگ های کلیوی چه هستند؟
در تشکیل سنگ کلیه یک علت واحد مسئول نیست اغلب چندین عامل در ساخته شدن سنگ دخالت دارند. معمولا زمانی که مواد معدنی و نمک های موجود در ادرار (مانند کلسیم ، اگزالات ، اسید اوریک ) به بیشتر از حد قابل حل شدن در ادرار برسند یعنی به حد اشباع در ادرار برسند و همزمان موادی که در ادرار نقش مهار کنندگی در به هم چسبیدن این کریستال ها را دارند ( مانند سیترات ،پیروفسفات ، منیزیوم ) دچار کاهش شوند، شرایط مساعدی فراهم میشود که هسته اولیه سنگ تشکیل شود.
گاهی در افراد مستعد در سنگ سازی بیماری های زمینه ای وجود دارد که منجر به افزایش مقدار مواد معدنی و نمک ها در ادرار می شوند مانند هیپرپاراتیروئیدیسم ،اسیدوزتوبول کلیوی، هیپراگزالوری اولیه و ثانویه اما زمانی که هیچ علت زمینه ای برای سنگ سازی بیمار کشف نشود آن موقع میتوان اصطلاح “سنگ ایدیوپاتیک “را به کار برد.
علائم سنگ کلیه چیست؟
می توان گفت درد شایع ترین علامت سنگ کلیه است. بروز درد زمانی رخ می دهد که سنگ ها در جریان مسیر خروجی ادرار از کلیه ها به مثانه انسداد ایجاد می کنند. چنین دردهایی اغلب در پهلو ها یا قسمت پایینی شکم احساس شده و به ناحیه کشاله ران انتشار می یابند. گاهی اوقات دوره هایی از دردهای بسیار شدید (کولیک های کلیوی) مراجعه به بیمارستان را ضروری می سازد.
از دیگر علائم سنگ کلیه می توان به تهوع و استفراغ، حضور خون در ادرار، درد حین دفع ادرار و احساس اجبار جهت دفع ادرار اشاره نمود. شایان ذکر است در بسیاری از موارد، سنگ های تشکیل شده، در کلیه ها باقی مانده و انسداد یا درد و علامت دیگری ایجاد نمی کنند. چنین سنگ هایی معمولا به طور اتفاقی در عکس ساده رادیولوژی، سونوگرافی یا سی تی اسکن (که به دلایل دیگری ضرورت می یابند) مشاهده می شوند.
درمان سنگ کلیه چگونه انجام می گیرد؟
درمان سنگ هایی که سبب ایجاد انسداد و بروز علامت شده اند، بر اساس اندازه و محل سنگ و نیز میزان علائم صورت می گیرد. اگر اندازه سنگ به حدی است که خروج خود به خودی آن امکان پذیر است، دردی قابل تحمل وجود دارد و خوردن و آشامیدن به راحتی انجام میگیرد، درمان سنگ کلیه زیر نظر پزشک و در خانه قابل انجام است. در این شرایط علاوه بر مصرف مایعات کافی، به منظور کاهش درد از داروهای معمول ضد درد (مانند بروفن یا ناپروکسن) استفاده می شود. همچنین برای تسریع و تسهیل در خروج سنگ می توان از داروهای شیمیایی و یا گیاهی نیز کمک گرفت.
منابع:
